"Op zoek naar Ara's in Brazilë"

(Parkieten Sociëteit, oktober 2024)

Op zoek naar Ara's in Brazilië

Gerben Boom

Al geruime tijd hadden wij Brazilië op “ons verlanglijstje” staan. Om meerdere redenen (want er is heel veel te zien in Brazilië),  maar de Hyacint ara was toch wel één van de hoofdredenen. De majestueuze Hyacint ara in het wild zien, hoe mooi zou dat zijn? Steeds kwam het er niet van, maar afgelopen zomer was het dan zover dat we daadwerkelijk met ons gezin een rondreis gemaakt hebben door een (klein) deel van Brazilië.
En om het alvast maar te verklappen….. ja, we hebben de Hyacint gezien… en hoe!

We zijn de reis begonnen en geëindigd in Rio de Janeiro. Deze grote stad, gebouwd tussen steile heuvels, is natuurlijk bekend vanwege het 38 meter hoge “Christus de Verlosser”- beeld dat vanaf de Corcovado-berg over de stad uitkijkt. Maar ook het Copacabana-strand kent natuurlijk iedereen (hoeveel liedjes zijn hier niet over geschreven?). En wat te denken van de Braziliaanse voetbalcultuur? Bezoekjes aan de verschillende voetbalclubs en aan een voetbalwedstrijd (tsjonge, wat een passie en wat een sportbeleving daar) waren echte highlights.

Vanuit Rio zijn we naar het zuiden gevlogen, naar de watervallen van Iguazu. We hebben ze zowel vanaf de Braziliaanse als van de Argentijnse kant bekeken. Erg indrukwekkend, ook al hadden we qua weer de pech dat het flink regende en het water dus letterlijk van alle kanten kwam. Maar misschien waren de watervallen juist hierdoor extra spectaculair? We hadden gelezen dat er regelmatig papegaaien gezien worden in de begroeiing rond de watervallen, maar helaas….. geen enkele vogel, laat staan een papegaai, gezien. Zal ongetwijfeld vanwege de vele regen zijn geweest.

Vervolgens zijn we doorgevlogen naar het midden van Brazilië, naar Cuiabá. Van hieruit hebben we met een huurauto de Mato Grosso highlands verkend (ten noorden van Cuiabá). Wat opviel was dat we hier erg weinig Europese toeristen zagen (in tegenstelling tot Rio en Iguazu). Engels wordt hier door bijna niemand gesproken (en Spaans ook niet), en aangezien wij geen Portugees spreken, waren we hier veelal op de iPhone met een vertaal-app aangewezen. Wat overigens prima werkte.

In het Chapada dos Guimarães National Park hebben we o.a. het gebied rond de Véu de Noiva waterval bezocht en de trail rond de waterval gelopen. Het is hier overigens echt tropisch warm, dus flink veel water mee tijdens de wandeling. En ja hoor, tijdens het wandelen hoorden we onmiskenbaar ara’s schreeuwen. Het was even zoeken, maar toen zagen we ze ook: groenvleugel ara’s. Ze zaten in holtes in de rotswand naast de waterval en af en toe vlogen ze een rondje. Je hoorde ze alleen maar tijdens het vliegen. Omdat de trail op een gegeven moment hoog over de rotswand liep, zagen we de ara’s onder ons vliegen….  wat een magisch gezicht!! Ook zagen we een paartje landen op de rand van de rotswand, enkele meters van ons vandaan. Wauw!

Toen we aan het eind van de middag terug kwamen in de lodge waar we verbleven, aan de rand van het park, hoorden we al snel weer papegaaien. Snel de boomtoppen afspeuren en ja hoor, daar zaten ze…. 4 prachtige Illigers ara’s (maracana). Geweldig! Aan andere kromsnavels trouwens ook geen gebrek, we hebben hier ook nog goudvoorhoofd parkieten, kanarievleugel parkieten, blauwvleugel forpussen en menstruus pionus gezien. Vooral de kanarievleugels hebben we veel gezien (ook midden in Rio trouwens). De kanarievleugels en goudvoorhoofden hoor je al van verre, in tegenstelling tot de forpussen, want die hoor je niet. We zagen op een gegeven moment “iets kleins groens” in een struik vliegen. Toen we voorzichtig dichterbij liepen zagen we pas dat het dus blauwvleugel forpussen waren, die niet lang bleven zitten.

Dichtbij een volgende lodge, in het plaatje Bom Jardim, ligt een meertje dat bekend staat als het “ara-meertje”: Lagoa das Araras. In dit meertje staan meerdere dode palmbomen die door ara’s graag als nestelplaats gebruikt worden. Aan het eind van de middag komen de ara’s naar dit meertje om er de nacht door te brengen. Natuurlijk wilden wij dat wel eens zien. Toen we aankwamen rond 17:00u was er in de verte 1 paartje blauwgele ara’s te zien, verder niets. Maar rond 17:30u werd het plotseling drukker. Meerdere paren blauwgele ara’s kwam aanvliegen en begonnen te ruziën om de beschikbare palmboom-holtes. En plotseling kwamen er tientallen (misschien zelfs wel meer) kleine ara’s ten tonele. Het was één groot spektakel van rondvliegende en schreeuwende ara’s. Die kleine ara’s bleken roodbuik ara’s (manilata) te zijn. Het waren er echt veel! En ze bleven in grote groepen bij elkaar, in tegenstelling tot de blauwgelen die in tweetallen opereerden. Al snel werd het donker, vonden alle ara’s een slaapplek en keerde de rust bij het meertje weer terug.
De volgende dag zijn we nog een keer wezen kijken, en toen was er bijna geen ara te bekennen. Daaruit blijkt maar weer eens dat je geluk moet hebben en op het juiste moment op de juiste plaats moet zijn. Zoals de volgende ochtend.

We liepen na het ontbijt terug naar onze lodge, toen we kleine stukjes uit een grote kasjoeboom (waar cashewnoten in groeien) zagen vallen. Nieuwsgierig keken we in die kasjoeboom, maar zagen in eerste instantie niets. En toen plotseling bewoog daar iets….. een geelbuik amazone die daar heel rustig bezig was met zijn of haar ontbijt. En even later zagen we de tweede, iets verderop in de boom. Ze maakten totaal geen geluid, maar zaten heel rustig en genoten van hun maaltijd van verse cashewnoten.
Dat kon van de volgende bezoeker niet gezegd worden: een blauwgele ara kwam luid krijsend aanvliegen, wachtte even in een grote boom en vloog vervolgens ook in de kasjoeboom om er een hapje cashewnoot mee te snoepen.

In de dagen daarna zijn we zuidwaards getrokken, de Pantanal in. De Pantanal (afgeleid van het Portugese woord voor moeras: “pãntano”) is ’s werelds grootste wetland-gebied en beslaat in totaal zo’n 150.000 km². Een deel daarvan ligt in Bolivia en Paraguay, maar het overgrote deel in Brazilië.
Vanaf nu de ogen en oren goed open houden, want de Pantanal is immers het leefgebied van de Hyacint ara. We hadden bewust een paar overnachtingen geboekt bij Araras Ecolodge, want deze lodge neemt actief deel aan een beschermingsproject voor de Hyacint ara’s (het Arara Azul project). En ja hoor, de eerste avond daar zagen we al een paar Hyacint ara’s (helaas wel in het schemerdonker, maar toch).

De volgende dag natuurlijk vroeg op en goed rondkijken. Al snel hoorden we blauwvoorhoofd amazone’s, die bijna naast onze kamer in het vroege ochtendlicht hun stembanden aan het oefenen waren. Al snel gevolgd door een groepje Toco toekans, wat zijn dat een prachtige dieren zeg! Als ze in de zon zitten lijkt het net alsof hun oranje snavel in brand staat, zo mooi!
Maar er was veel meer moois te zien daar in de omgeving. Naast de vele vele kaaimannen en capibara’s, hebben we ook tapirs en een grote miereneter gezien. En qua kromsnavels uiteraard weer kanarievleugelparkieten, maar ook grote groepen monniksparkieten, witoogparkieten en maximilaan pionus.
En…. Hyacint ara’s! Rond het middaguur zagen we ze plotseling zitten in een lage boom, ze vlogen al snel door naar een kleine waterpoel waar ze gingen drinken. Wat een indrukwekkend gezicht! Na hun drinkpauze vlogen ze weg naar een hoge boom iets verderop waar ze siësta gingen houden. Het waren er drie. Later hoorden we van de eigenaar van de lodge dat het een paartje is met een jong van vorig jaar. Deze ara’s broeden om het jaar en het is dus niet gek dat een 1-jarig jong nog bij de ouders rondhangt.
Toen we later op de dag een stuk terrein opliepen waar een aantal lage acuri palmen stonden, zagen we ze daar plotseling weer. Echt onverwachts, want we hoorden ze niet. Ze zaten daar rustig op ooghoogte en vlogen niet veel later naar de grond om daar palmnoten los te wrikken van een grote tros die zo ongeveer op de grond hing. De vogels waren wel waakzaam maar niet bang, dus we konden ze redelijk dicht benaderen. Ze zaten volledig “in control” rustig hun palmnoten te verorberen. Wat een prachtige dieren, wat een rust en elegantie straalden ze uit. We begrijpen nu waarom ze de “gentle giants” worden genoemd. Voor ons was dit echt zo’n magisch moment en we hebben daar lange tijd staan kijken.

Na deze lodge zijn we nog verder de Pantanal ingetrokken tot we niet verder konden (tot bij het gehucht Porto Jofre). Hier kun je met een bootje + gids op zoek gaan naar jaguars. Dat zijn dan wel geen papegaaien, maar tjonge wat zijn die ook indrukwekkend (we hadden het geluk er een aantal te zien). Echt fantastisch! En ook hier weer de reeds genoemde kromsnavels gezien, maar ook geelnek ara’s. Die zagen we vanaf het water meerdere malen in kleine groepjes luidkeels overvliegen.
Op de laatste ochtend hier, vlak voordat we weer vertrokken, zag we plotseling 7 hyacint ara’s in een grote boom vliegen, vlak bij waar wij stonden. Echt onwerkelijk mooi om die grote blauwe papegaaien zo tussen die groene begroeiing te zien vliegen.

Dit maakte ons Brazilië-avontuur wel helemaal af. We hebben het geluk gehad om, naast al die andere prachtige kromsnavels, maar liefst 6 ara-soorten te mogen zien: groenvleugel, blauwgele, illiger’s, roodbuik, geelnek en natuurlijk de majestueuze Hyacint. Wauw!
Voor een ieder die graag ara’s (en andere kromsnavels) in hun natuurlijk omgeving zou willen zien, is Brazilië echt een aanrader.